De oorlog met zijn bezetting liet de gemeente niet ongemoeid en evenals de meeste plaatsen in Nederland betaalde ook Erp zijn tol.
Wat waren nu de lotgevallen van Erp, Boerdonk en Keldonk en hun inwoners tijdens de oorlogsjaren, die gevaarvolle, soms ellendige en in enkele gevallen zelfs dramatische periode 1940 – 1945 ?.
Een greep:
– zoals geheel Nederland werd ook Erp geconfronteerd met de algemene mobilisatie van de strijdkrachten einde augustus 1939, toen er vanuit het oosten een oorlogsdreiging groeide;
– tientallen Erpse mannen van 20 tot + 35 jaar werden onder de wapenen geroepen en vertrokken naar de aan hen toegewezen verdedigingsstellingen;
– Erp zelf werd als onderdeel van de verdedigingsstelling in de Peel – de z.g. Peel-Raamstelling – een commandopost en diende verder evenals buurplaatsen voor legering en inkwartiering van militairen zorg te dragen;
– een korte doch hevige, nog geen dag durende – strijd vond plaats op de 2e. oorlogsdag, zaterdag
11 mei 1940, toen Duitse legeronderdelen voor de Zuid-Willemsvaart kwamen te staan. Achter het kanaal had het Nederlandse leger een verdediging aangelegd. Bij de Keldonkse brug en langs de kanaaldijk tot voorbij Veghel ontstond een fel gevecht; de Keldonkse en Erpse bevolking zag in de avonduren een groot aantal Nederlandse militairen als krijgsgevangenen afgevoerd worden;
– drie inwoners en een oud-inwoner van onze gemeente brachten het hoogste offer; zij sneuvelden bij de oorlogshandelingen als militair; drie in de meidagen 1940 en de vierde bij de strijd om het toenmalige Nederlands-Indië tegen de Jappen;
– enkele gemeentenaren liepen verwondingen op;
– de meeste Erpse soldaten keerden al weer gauw na de capitulatie, al of niet na een kort krijgsgevangenschap, weer huiswaarts. Enkelen kwamen echter met het terugtrekkende Nederlandse leger, tezamen met Belgische Franse en Engelse onderdelen in Noord-Frankrijk terecht. Een ervan raakte via het ontzet van Duinkerken in Engeland (juni 1940) en keerde pas bij de bevrijding als soldaat van de in Engeland gevormde Prinses Irene Brigade weer in Nederland terug;
– de luchtoorlog eiste een zware tol aan mensen en materiaal. In totaal kwamen in Erp elf vliegtuigen aan de grond, waarvan twee zweeftoestellen. Hierbij kwamen 32 Britse, Amerikaanse, Canadese en Duitse bemanningsleden om het leven;
– het negeren van een Duits bevel werd de toenmalige burgemeester noodlottig; hij werd gearresteerd, gedeporteerd en liet het leven in een Duit concentratiekamp;
– om de haverklap werd men geconfronteerd met Duitse “Verordnungen” en bijbehorende besluiten als betrekking hebbende op: het houden van postduiven, het luisteren naar buitenlandse radio-zenders, verduistering, distributie, inleveren van metalen, inleveren van radio’s, verboden wapenbezit enz. enz. “Ongehoorzaamheid” werd in de regel zwaar tot zeer zwaar gestraft;
– een groot gedeelte van de Erpse bevolking volgde in de periode 17 – 21 september 1944 de doortocht van de geallieerde legers door de z.g. corridor Son – Veghel – Uden – Grave – Nijmegen. Zij stonden langs de weg de voorbij trekkende legeronderdelen gade te slaan. De domper kwam vrijdag 22 september toen de Duitsers vanuit o.a. Gemert en Boekel een felle tegenaanval op Veghel deden en Erp en omgeving enkele dagen echt oorlogsgebied was;
– enkele dagen daarna sloeg het noodlot toe toen een drietal Erpenaren werden getroffen bij een mijnexplosie. Twee van hen overleden terstond;
– tegen het einde van de oorlog zette Duitsland zijn z.g. vergeldingswapens in o.a. de V.-1 en de V-.2. Twee afzwaaiers van in Duitsland gelanceerde projectielen eisten hun tol en kostten vijf inwoners het leven;
– minder zichtbaar, maar duidelijk aanwezig, was de hulp door de bevolking opgebracht bij het onderbrengen van bv. onderduikers en anderen en bij het verlenen van voedselhulp aan o.a. bewoners van kampen.
Verder werd in Erp een heel belangrijke schakel in de hulp aan neergekomen vliegtuigbemanningen gevestigd; het Erpse punt vormde een tussenstation in de zeer lange lijn van de ontsnappingsroutes.
In de volgende bijdragen zal in detail aandacht worden geschonken aan het bovenstaande, waarbij de eerstvolgende zal gaan over de mobilisatietijd.