Op 10 mei jl. was het 50 jaren geleden, dat Duitsland met sterke strijdkrachten in een overrompelingsaanval zijn buurland Nederland binnenviel; ons land werd daarmede bruut gewekt uit de lang gekoesterde droom van neutraliteit. Behalve ons land vielen op hetzelfde moment ook België, Luxemburg en Frankrijk ten offer aan de Duitse overweldiging. Één maand eerder, begin april 1940, hadden Denemarken en Noorwegen dit lot ondergaan, Polen al in september 1939 en voor Engeland waren er plannen in voorbereiding.
Reeds in de voormiddag van 11 mei – de zaterdag vóór Pinksteren 1940 -stonden de Duitsers in Erp en pas bijna 4,5 jaren later – in de nacht van 23 op 24 september 1944 – verlieten zij, nagenoeg verslagen ditmaal, onze gemeente weer.
Zowel in mei 1940 als in september 1944 was Erps grondgebied toneel van directe strijd; bij de bezetting in de meidagen 1940 vooral Keldonk met de gevechten aan de Zuid-Willemsvaart en bij de bevrijding in september 1944 gedurende enkele dagen geheel Erp.
En in de tussenliggende tijd werd de bevolking van onze gemeente met grote regelmaat en bij herhaling geconfronteerd met oorlogshandelingen en door allerlei voorvallen en gebeurtenissen herinnerd aan de “status” van een land in oorlog en onder bezetting.
Vele mensen en gezinnen kregen in die meidagen rechtstreeks te maken met de binnengevallen legers – nadien liep iedereen aan tegen de oorlogswetten en bezettingsverplichtingen en deze–nieuwe” leefomstandigheden dienden zich al vlug na het begin van de bezetting aan, want de overvaller liet maar over zeer weinig gras groeien.
Het oorlogsgeweld, de bezetting, de overheersing door de vreemde mogendheid en zelfs de bevrijding lieten diepe sporen na in de Nederlandse en ook Erpse samenleving. Sporen van leed en verdriet over verlies van familieleden, vrienden of bekenden, van have en goed, van vrijheid; maar ook sporen van saamhorigheid, standvastigheid, van hulp en van verzet.
Voor velen betekende die tijd twijfel, zorg, angst en gevaar en deze gevoelens drukten hun stempel op het dagelijkse leven.
De gemeenschap Erp is in die jaren vele malen getuige geweest van de verschrikkingen, die een oorlog en bezetting teweeg kunnen brengen, doch ook, als haast vanzelfsprekend daaruit voortvloeiend, van de reacties van de bevolking in de vorm van steun en hulp, op velerlei gebied.
Ondertussen ligt die periode alweer 50 jaren of bijna die tijd achter ons. De mensen, die de periode bewust hebben meegemaakt, aan de lijve ondervonden, zijn inmiddels de middelbare leeftijd gepasseerd dan wel hebben zij die in ieder geval bereikt, en velen ervan leven niet meer; de jongere generaties kennen of kunnen weet hebben van deze hectische tijd uit overlevering, van horen zeggen, via boek, krant of film enz.
Wellicht is nu, zo’n halve eeuw later, het moment er om eens terug te kijken. Ter herinnering en in meerdere gevallen ter nagedachtenis zal in de komende tijd in een aantal bijdragen in ons blad onder de titel “50 jaren na data – ERP gedurende W.O. II” een terugblik worden gedaan naar die woelige periode.
Deze bijdragen worden samengesteld door onze oud-dorpsgenoot Toon Verbakel, thans wonende te Uden. Hij verzamelde in de loop van de jaren en doet dat trouwens nog steeds, informatie en gegevens over die tijd, Erp, Boerdonk en Keldonk betreffende. Hij is voornemens deze gegevens zoveel mogelijk in de bijdragen te verwerken.
De volgende bijdrage; een schets van de lotgevallen van Erp, zijn twee kerkdorpen en hun bewoners gedurende 1940 – 1945, met een korte terugstap naar de herfst 1939.